Evlilik Öncesi ve Sonrası Alınan Malların Boşanmada Paylaşımı
Boşanma davalarında en çok kaygı duyulan konulardan birisi mal paylaşımıdır. Mal paylaşımını 1 Ocak 2002 tarihinden önce ve sonra yapılan evlilikler açısından farklı şekilde ele almak gerekir. Bu tarihten önce mal ayrılığı sistemi resmi mal rejimi olarak benimsenmiştir. Yani bu tarihten önce yapılan evliliklerde bir evlilik sözleşmesi yoksa edinilen mallar kimin adına kayıt edildiyse onun sayılmaktadır. Bu durumun istisnası kadının çalışarak veya ailesinden aldığı yardımlarla evin geçimine katkıda bulunması halidir. Eğer böyle bir durum söz konusuysa edinilen mallarda kadının da hakkı vardır.
1 Ocak 2002 tarihiyle yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile birlikte yasal mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimi olarak belirlenmiştir. Buna göre evlilik içerisinde edinilen her malda çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın iki eşin de eşit oranda hakkı vardır. Eğer evlilik 1 Ocak 2002 tarihinden önce yapılmış ve eşler 2001 yılının sonuna kadar yasal bir mal rejimini seçmemişlerse önceki mallar adına kayıtlı olduğu kişiye aittir. Ancak bu tarihten sonra edinilen mallarda eşler eşit oranda hakka sahiptir.
Evlilik Öncesi Alınan Mallar Nasıl Paylaşılır?
Evlilik öncesi edinilen mallar şüphesiz eşin kendisine aittir ve diğer eşin bu malda hiçbir hakkı yoktur. Evlilik öncesi tarafınızca edinilmiş malın kişisel mal olduğunu ispatlamanız, eşinizin mal üzerinde hak iddia etmesini engelleyecektir.
Evlilik öncesinde edinilmiş olsa da, eğer bir eş diğer eşe ait kişisel mala katkıda bulunmuşsa, katkısı oranında o mal üzerinde hakkı vardır. Örnekle açıklamak gerekirse; henüz evlenmeden önce 200.000 TL değerinde natamam bir daire aldınız. Evlendiğiniz tarihte dairenizin değeri 250.000 TL idi, eşiniz daire için 50.000 TL harcayarak dairenizi oturulabilir hale getirdi. Bu dairenizi evlilik süreniz boyunca kiraya verdiniz, kira gelirinizi bankada biriktirdiniz ve bankada toplam 60.000TL mevduatınız bulunmakta, geçen süre boyunca da evinizin değeri 900.000TL oldu. Şimdi bir hesap yapalım kişisel malınız olsa bile eşinizin bu evde ne kadar hakkı olduğunu görelim. Daireniz evlendiğinizde 250.000 TL değerindeydi, eşiniz ise 50.000TL harcadı toplam değeri 300.000 TL oldu. Buna göre 300.000 TL içinde 5 pay size 1 pay ise eşinize aittir. Toplamda 60.000 TL kira getiriniz bankada birikti, bu parayı paylar toplamına yani 6 eşit parçaya böleceğiz ve 1 pay eşinize ait olacak; 10.000 TL eşinize ait. Dairenizin güncel değeri 600.000TL’ye ulaştı; 900.000 TL’yi yine 6 eşit parçaya bölüyoruz; her bir pay 150.000 TL ediyor, eşiniz de 1 pay sahibi olduğu için dairenizde 150.000 TL’lik hakkı bulunmakta olduğunu anlıyoruz.
Kişisel malınız da olsa, eşinizin hakkı ve bu hakka bağlı olan değer artış payı gördüğünüz gibi korunmaktadır. Değer artış payı, mevcut malın kazandığı değerde hak sahibinin payı olarak özetlenebilir.
Aynı örnek üzerinden farklı bir durumu daha değerlendirelim. Toplam 300.000 TL değerindeki daireinizi, babanızın batması üzerine acil olarak 240.000 TL’ye satmak zorunda kaldınız ve elde ettiğiniz tüm parayı babanıza verdiniz. Eşiniz evin bu fiyatla satılmasına herhangi bir itirazda bulunmadı, bu durumda 300.000 TL’lik evin satışından 60.000 TL zarar ettiniz. Boşanmanız halinde 240.000 TL paylar toplamına bölünecek ve eşinize 40.000 TL düşecektir. Eşinizin bu payını, zamanında ödemediğiniz için, boşanma sırasında kendisi talep edebilir.
Evlilik Sonrası Alınan Mallar Nasıl Paylaşılır?
Evlilik sonrası alınan mallar, evlilik için belirlenen mal rejimi, edinilmiş mallara katılma rejimiyse, tarafların çalışmasına, malın alınmasına katkıda bulunmasına bakılmaksızın eşlerin ortak malı sayılır.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere edinilmiş mallara katılma rejimi yeni Türk Medeni Kanunu ile resmi mal rejimi yapılmıştır. Ancak taraflar evlilik sözleşmesiyle veya daha sonradan mal ayrılığı rejimini seçebilirler. Genellikle uygulamada eşlerin edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olduğu kabul edilir.
Edinilmiş mallara katılma rejiminin sonlandırılmasıyla tarafların malları veya mallar üzerindeki hakları birbirlerine iade edilir veya karşılıklı olarak takas edilir. Bu işlem sırasında, malların kimin kullanımına özgülendiği, kimin hangi mala daha çok ihtiyaç duyduğu gibi hususlar göz önünde bulundurur. Birkaç örnekle durumu açıklamaya çalışalım; evlilik içinde aldığınız, bir daireniz, iki arabanız, bir motorsikletiniz, bir yazlığınız, ailenizden miras kalan iki arsanız ve bu arsalardan birinin üzerine yapılmış bir daireniz bulunmaktadır. Daire ortak kullanımınıza aittir, ancak motorsiklet eşinizin motor tutkusu sebebiyle alınmıştır ve yazlık sizin bir hastalığınız sebebiyle güneş ışınlarına ve sıcak havaya ihtiyaç duyduğunuz için alınmıştır. Ailenizden kalan iki arsadan birinin üzerine yapılan binada inşaat mühendisi olan ve geniş bir emlakçı çevresine sahip olan eşiniz, binanın yapılması ve dairelerin bir kısmının satılmasında büyük emek sarf etmiştir.
Yukarıdaki bilgilere göre malları paylaştırmadan önce her iki eşin de evlilik sırasında edinilen mallarda ortak olduğunu fakat miras paylarının bu durumun dışında olduğunu belirtmek gerekir. Buna göre, daireniz, yazlığınız, arabanız ve eşinizin motorsikleti edinilmiş mal rejimine tabi olarak paylaştırılacaktır. Dairenizi evlilik içinde çalışarak 200.000 TL karşılığında aldınız ve dairenizin güncel değeri 300.000 TL olmuştur, bu halde iki eşin de 150.000 TL kadar hakkı bulunmaktadır. Söz konusu hastalığınızın ortaya çıkmasıyla aileniz 300.000 TL’lik bir yardımda bulunmuş ve eşinizle birlikte 200.000 TL ekleyerek 500.000 TL değerinde bir yazlık almışsınızdır, bu yazlığın güncel değeri 800.000 TL’dir. Aileniz tarafından yapılan yardım tümüyle size aittir, eşinizle birlikte eklediğiniz para ise edinilmiş mallara katılma rejimi çerçevesinde iki tarafın ortaklığındadır yani eklediğiniz paranın 100.000 TL’lik kısmı eşinize aittir. Buna göre 500.000 TL’ye alınan yazlıkta 100.000 TL’lik kısım eşinizin payıdır. Yazlığın güncel değeri 800.000 TL olduğuna göre, eşinizin payı 1/5’tir ve 160.000 TL’dir. Arabanızın değeri 250.000 TL’dir ve arabanız evliliğiniz sırasında eşinizin ailesi tarafından hediye edilen dairenin satılmasıyla alınmıştır, haliyle arabada sizin hakkınız bulunmamaktadır. Eşinizin kullandığı motorsikletin değeriyse 100.000 TL’dir, bu motorsiklet evlilik birliği içinde alınmıştır ve iki tarafın eşit hakkı bulunmaktadır.
Yazlık sizin kullanımınıza özgüdür ve motorsiklet de eşinizin kullanımına özgüdür. Buna göre verileri bir tarafta toplayalım. Sizin ortak kullanımınız da olan dairede 150.000 TL, yazlıkta değer artış payıyla birlikte 660.000 TL, eşinizin kullanımına özgülenen motorsiklette ise 50.000 TL payınız bulunmaktadır, toplam payınız 860.000 TL’dir. Eşinizin ise, dairede 150.000 TL, yazlıkta 160.000 TL ve motorsiklette 50.000 TL olmak üzere toplamda 360.000TL payı bulunmaktadır. Mal paylaşımı sırasında kişisel kullanımınıza özgülenen yazlığın sizde kalmasını ve eşinizin size 60.000 TL ödeme yapmasını talep etmektesiniz. Bu talebinize karşılık eşiniz, kişisel çabasıyla size ait olan binanın yapımına ve bu binadan satılan bedeli ailenize verilen dairelerin satımına katkı sağladığını iddia etmektedir. Uygulamada en çok karşılaşılan itirazlardan birisi budur, zira ispatı zordur ve eşinin kişisel çabasıyla bir kazanım elde etmiş olan eş bu durumu bir türlü kabullenmek istemez. Arsanız üzerine yapılan binada bir ücret talep etmeden çalışan eşiniz, haklı olarak bir pay sahibidir. Bilirkişi yardımıyla kendisinin ücreti hesaplanır ve faiziyle birlikte kendisinin alacak hanesine yazılır. Ayrıca satılan dairelerin yine eşinizin gayretiyle piyasanın üstünde bir fiyata satıldığı, iddia edilir ve bu iddia kabul görürse kendisi bu kısmı da talep edebilir. Ancak unutulmamalıdır ki edinilmiş mallara katılma rejimine göre her iki eşinde evlilik birliği içerisinde edindiği maddi kazanımlarda diğer eşin yarı yarıya payı vardır. Buna göre eşiniz mühendislik işinden ve daire satışından size kazandırdığı paranın ancak yarısını talep edebilir, çünkü bu para evlilik birliği içinde kazanılmıştır ve diğer yarısı zaten size aittir.
