Kronik böbrek Yetmezliği Hastalarının Beslenmesinde Dikkat Etmesi Gerekenler

Kronik böbrek yetmezliği günümüzde ortalama insan ömrünün ve yaşlı nüfus oranının artması ile birlikte sıklığı da artan bir hastalıktır. Her böbrek yetmezliği aynı değildir, böbrekte bulunan hasar veya fonksiyon bozukluklarının derecesine göre evrelendirilir. Böbrek yetmezliğinin evresi ne olursa olsun, böbrek fonksiyonlarına göre belirlenmiş bir beslenme tedavisinin uygulanması gereklidir. Bu hastalığın tedavisinde beslenme yönetimi tedavideki en önemli unsurlardan biridir. Böylelikle kronik böbrek hastalığının ilerlemesini yavaşlatmak ve böbrek fonksiyonlarını korumak kimi zaman mümkün olabilmektedir.

Bu beslenme programı ise çocuklarda büyüme ve gelişmenin de sürdürülmesini kapsamak ile birlikte, sağlığın korunması ve yaşamın sürdürülmesi amacı ile besin maddelerinin yeterli ve dengeli miktarlarda alınmasını amaçlamaktadır. Diyet listesinin böbrek fonksiyonlarına göre bir diyetisyen tarafından hazırlanmış olması önemlidir. Bu noktada alımına dikkat edilmesi gereken belli başlı makro ve mikro besinler bulunmaktadır.

Su

Kronik böbrek yetmezliğinin ilk evrelerinde genelde hastalar fazla idrara çıkarlar. Ve vücuttaki üre kreatinin gibi maddelerin atılması da çıkardıkları idrara bağlıdır. Medikal tedavi ile birlikte bol su tüketimi de gerekmektedir. Böbrek yetmezliğinin ileri evrelerinde(özellikle de son dönem böbrek yetmezliği) ise hastaların idrar çıkışı oldukça azalır, vücutta su tutulumu olur, hipertansiyon ve ödem açığa çıkar. Bu durum kardiyovasküler hastalıklar için de büyük risk oluşturmaktadır. İleri evrelerde kişinin dikkatli değerlendirilmesine göre su kısıtlaması ile birlikte genellikle diüretik ilaçlar kullanılır.

Tuz

Böbrek yetmezliğinde,böbrek fonksiyonlarının bozulması ile böbrekten tuz atılımının azalmasına bağlı olarak vücutta tuz tutulumu olmaktadır. Tuz tutulumu ise kronik böbrek yetmezliği hastalarında tansiyon yükselmesine ve bu durum da kardiyovasküler hastalık riskinin artmasına neden olur. Ayrıca böbrek yetmezlikli hastaların en önemli ölüm sebebi kalp hastalıklarıdır. Bunun önüne geçilebilmesi için böbrek yetmezliği hastalarının beslenmesinde günlük tuz ihtiyacının hesaplanarak gereken tuz kısıtlamasının yapılması önemlidir.

Protein

Proteinler vücuttaki anabolik faaliyetler için en önemli yapıtaşlarındandır. Ancak protein metabolizması sonucunda açığa çıkan maddelerden olan üre ve ürik asit böbrekler yolu ile atılabilmektedir. Böbrek hastalığı olan kişilerde ise bu atılımın gerçekleşmesi son derece zor bir hal almıştır. Kanda üre değerleri daha da yükselir ve halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma gibi üremik semptomlar görülür. Ayrıca çok yüksek üre seviyelerine bağlı koplikasyonların görülme riski de artar. Bu nedenle böbrek hastalığı olan kişilerin beslenmesinde alınan proteinin kısıtlanması oldukça önemlidir. Proteinlerin vücuttaki birçok sistemin doğru çalışması için yeterli alınması gerektiği düşünülürse, proteinden fakir beslenmenin de olumsuz etki yapacağı gayet anlaşılabilmektedir. Bu yüzden kronik böbrek yetmezliğinin evrelerine göre alınması gereken günlük protein miktarının da dikkatli ve kişiye özgü bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir. Yumurtada oldukça fazla olan protein tüketilmeden önce, haşlanmış yumurta kaç kalori sorusu sorulmalıdır. Fazla alınan protein böbreklere de zarar verebilmektedir. (Kaynak: www.sporvebeslenme.com)

Kalsiyum ve Fosfor

Böbrek yetmezliğinde kalsiyum ve fosforun vücuttaki dengesi değişmektedir. Kalsiyum azalmakta ve fosfor da atılımı bozulduğu için artmaktadır. Dengedeki bu bozulma ileri aşamada renal osteodistrofi denilen ve böbrek yetmezliğinde ortaya çıkan, kemik yapımının bozulmasına yol açan bir duruma döner. Bu durum sonrasında elektrolit dengesini de oldukça etkileyecektir. Bu nedenle kalsiyum ve fosfor seviyelerini hastanın kendi bulunduğu duruma göre düzenlemek gerekir. Bazen de kalsiyum ve fosfor dengesinin sağlanması için ilaç tedavisine geçilebilir. Burada izlem de son derece önemlidir.

Potasyum

Potasyum kalp kasılması ve kasların işlev görmesi için önemli bir iyondur. Normalde fazla alımı herhangi bir soruna yol açmazken, böbrek yetmezliğinde atılımı bozulduğu için oldukça sıkıntılı sonuçlara neden olabilir. Kanda potasyum seviyelerinin belli bir düzeyin üzerine çıkması kalp fonksiyonlarında bozukluklara, EKG’de değişikliklere, hatta kalp durmasına yol açar. Potasyum alımını belli seviyede tutmak için böbrek yetmezliğinin düzeyine göre potasyum alımını kısıtlamak gerekecektir.

Yağlar

Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda kanda lipid düzeylerinin yükselmesi görülebilmektedir. Bu da kalp hastalıkları için risk oluşturan önemli komplikasyonlardan biri olmaktadır. Bu riskin önüne geçmek için kan düzeylerine göre diyette düzenleme ve gerekli durumlarda ilaç kullanımı planlanabilir. Bu durumun hastanın günlük hayatında yapabileceği egzersiz gibi değişiklikler ile de kontrol altına alınması denenebilir ancak bunun da gözlem altında yapılması gerekir.

Fast Food tüketiminin genç nüfus arasında fazla olduğunu düşünürsek bu konu daha da dikkat edilmesi gereken bir hal almaktadır. Patates kızartması, hamburger, pizza kaç kalori sorusunu sormadan tüketilmemesi gereken yiyeceklerdir. Vücuda yaktığımızdan fazla kalori alınaması sağlık açısından faydalı olacaktır.

Böbrek yetmezliği olan hastalarda Beslenme;Hastaya özel ve tedavi ile birlikte bir bütün olarak ele alınmalı ve bir diyetisyen eşliğinde planlanmalıdır. Bilinndiği gibi böbrek yetmezliği, hastaları ileri dönemde diyalize doğru giden bir sürece götürebilir.

Kronik böbrek yetmezliği, çok ileri dönemde organ nakli dışında kesin bir tedavisi olmayan ancak gerekli tedavi alındığında başarılı sonuçlar elde edilebilen bir durumdur. Bu yüzden sadece tedavi ile değil, günlük hayatta yapılabilecek önemli değişiklikler ile de bu mücadelenin devam ettirilmesi gerekmektedir.