Liberal ve Neoliberal Ekonomi Politikaları ve Yönetimi

ünya ekonomisi siyasal olayların da etkisiyle bir çok değişime uğramıştır. Farklı coğrafyalardan bir çok farklı ekonomik sistem firki ortaya çıkmış ve bunlardan bazıları Dünya genelinde büyük etki yaratmıştır. Bunlardan Liberalizm , Neoliberalizm nedir ne değildir, yönetim şekilleri ve ekonomi politikaları hakkında…

Neoliberalizm

Neoliberalizm, tüm Dünyada etkili olan 1929 yılındaki Büyük Buhran olayının ardından Keynesyen İktisat Okulu tarafından “Müdahaleci Devlet” anlayışının bir sonucu olarak tüm dünyada büyük bir önem kazanmıştır. Keynesyen İktisat Okulu’nun politikaları tüm Dünyada 1970’lerin sonlarına dek uygulanmaya devam etmiştir.

Müdahaleci Devlet politikalarının sonucunda pek çok ülkede devletin ekonomi üzerindeki etkisi ve işlevi artmıştır. Devletin böyle bir güç kazanmasının ardından bir çok yeni sorun baş göstermiştir. Kronik bütçe açıkları, yükselen vergi yükü, yüksek enflasyon bu sorunların başta gelenleridir. Bu durum iktisatçıları yeni bir çözüm arama yoluna sürüklemiştir. 1960’lı yıllar ile özellikle 1970’lerin ilk yıllarından başlayarak klasik liberalizm fikri ortaya çıkmaya başlamıştır. Klasik liberalizmin temek ilkelerini savunan çağdaş liberal düşünce okulları akademik ve politik anlamda fikirlerini yaymaya başlamıştır.

Neoliberal politikaları kısaca özetlemek gerekirse; serbest piyasa ekonomisini alarak özelleştirme ve küreselleşme sağlayan politikalar denebilir. Neoliberal politikalara örnek vermek gerekirse; bir çalışan tabakasında her zaman en alttaki işçi baz alınarak üst kademelerinin oluşturulup buna göre pozisyonlar açtıktan sonra ülkede çıkan ekonomik kriz nedeniyle tabakanın en alt kısmında çalışanları işten çıkarmanın doğru yol olarak görülmesini söyleyebiliriz.

Liberalizm

Ekonomide liberalizm, ekonominin bireysel yönden örgütlenme sağlamasını ve ekonomik tercihlerin bireyler tarafından yapılmasını ifade eden bir anlayıştır. Liberal ekonomi kavramı bir çok farklı ekonomik politikadan beslense de her zaman piyasa ekonomisine ve üretim araçlarındaki özel mülkiyet kavramına önem verir. Genelde refah kapitalizmi, devlet kapitalizmi ve karma ekonomiler gibi kapilazime ait alternatif formlara göre avantajlı konumda bulunan sosyal liberalizm ve sosyal demokrasi gibi ideoloji türleri ile bağdaşmaz. Serbest ticaret anlaşıyı ve açık pazarlara sağladığı destek ile korumacılık politikası ile çelişen ekonomik liberalizm, geçmişte merkantalizm ve feodalizm sistemlerine bir nevi tepki olarak doğmuştur.

Tarihsel süreç içerisinde liberalizm kavramı, laissez faire fikrini de içerisine alan klasik liberalizmin ekonomik bileşenini ifade etmekte kullanılmıştır. Devlet müdahalesi ile birlikte hali hazırda baskın olan işletmeler daha da güçleneceği , bu durumun bu işletmeler lehine piyasayı etkileyeceği  ve verimsiz sonuçlar alınacak olması sebebiyle ekonomik liberalizm devlet müdahalesini reddeder. Ekonomik liberalizmin destekçileri bütün bireylerin devlet tarafından yönetildiği bir toplum yerine kendi ekonomik kararlarını kendi alabilen bir toplum oluşması sonucunda refah seviyesinin giderek artacağını ve bunun sonucunda daha uyumlu, daha eşit bir toplum oluşacağını öngörürler. Günümüzde ekonomik liberalizm kavramı; Liberteryenizm, klasik liberalizm, neoliberalizm ve mali muhafazakarlık gibi bazı okul ve görüşler ile ilişkilidir.

Ekonomik liberalizm kamu mallarının sağlanmasına yönelik kamu girişimini destekleyebilir. Bazı görüşlere göre yollar,kanallar,limanlar, okul ve köprüler gibi kamu malları özel girişmler tarafından sağlanamaz. Bu sebeple bu hizmetlerin sunulması devlete aittir. Fakat liberterneyizm bunların karşısında yer almaktadır. Daha keskin hatları olan liberteryenizme göre diğer düşünceler tartışmaya açıktır.  Modern liberteryenizme göre devlet yalnızca ordu, polis, yasama ve yargıdan ibarettir. Bunun dışında devletin herhangi bir kamu malı sunma gibi bir görevi yoktur.

Liberal politikaların uygulanması için bazı unsurların var olması gerekmektedir. Bunları da; ulusal ekonominin dışa açılıp uyum sağlaması, işletmenin yeniden yapılandırılması, işgücüne uyum sağlama, iş ilişkilerinin dönüşümü gibi unsurlar olarak belirtilebilir.