Sosyal Demokrasi Nedir? Nasıl Yönetilir? Sosyalizm Mantığı

Sosyal Demokrasi, halkın bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını devletin birincil görevlerinden sayan, devrimci sosyalizmin aksine, dönüşümcü sosyal devleti savunan siyasal bir görüştür. Batı Avrupa’da, sosyalistler arasında radikaller ve dönüşümcüler arasıdındaki ayrım sonrası kendini gösteren ve gelişerek, dünya ideoloji tarihinde kendine yer edinen bir görüştür. Başlarda, genel olarak, kapitalist düzeni, küçük müdehalelerle sosyalist bir çizgiye dönüştürme fikrinden doğmuştur. Olağan ideolojik düzeni inkar etmeyip, hedefte sosyalizm olsa da, bir orta-yol arayışı çizgisindedir.

Bu ideoloji çerçevesinde, ilk amaç, kapitalizmin ilerleyişindeki en büyük sorunların çözümüdür. Bu sorunların başında, yoksulluk ve zenginlik arasındaki uçurum gelir ve sosyal eşitlik, sosyal demokratların ana odak noktası olur. Bu yüzden ekonomik demokrasi, bu  ideolojinin araçlarından olmuştur ve piyasanın tamamıyle serbest olmasının önüne geçerek, piyasaya demokratik bir katılım sağlamayı amaçlar. Bunun için, bir yandan, işçilerin sendikal hakları için çabalarken, hukukun üstünlüğü ilkesini benimseyerek, kimi grupların haksız davranışlarını engellemeye çalışır. “Eşitlik, adalet, özgürlük ve dayanışma” kavramlarının üzerinde hareket etmeye çalışan bu ideolojide devlet, ekonomik işleyişe müdehalede bulunur ve yoksulluğu azaltmaya çalışır. Emekçi sınıfların ekonomik haklarını verirken, diğer yandan da egemen sınıfların haklarından ödün vermelerini sağlayarak uçurumu en aza indirmekle uğraşır.

Temsili demokrasiyle yönetilen Sosyal Demokrasi, hukukun üstünlüğünü kullanarak, adalet ve eşitlik kavramları üzerinden devlet yatırımları, özel yatırımlar ve kooperatiflerin varlığını aynı oranda sürdürürken, bu ekonomik düzenin tamamıyle kooperatif işbirliğine dönüşmesinin uzun bir süreç olduğunu kabul eder. Bunun için devlet, ekonomik dengeleri elinde tutmaya çalışır. Yirminci yüzyılın ortalarında, marksist teorisyenlerin birçoğunu kendi yanına çeken bu ideoloji, dünyadaki aşırı olan tüm görüşleri de yumuşatmayı becerebilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerinde de önemli bir rol oynayan bu ideolojiyle, devletçilik, halkçılık gibi ilkeler Türkiye Devleti’nin temel ilkeleri arasına girmiştir. Ekonomide devlet yatırımları öne çıkmış, bununla birlikte özel yatırımlar ve kooperatifler de desteklenmiştir. Tek partili dönemin miraslarından Cumhuriyet Halk Partisi’nin ana ideolojisi, günümüzde de Sosyal Demokrasidir. Bu ideoloji çerçevesinde Atatürkçülük, Demokratik Solculuk ve Sosyal Liberalizm de Cumhuriyet Halk Partisinin ideolojileri arasındadır. Bu ideolojiyle, günümüzde de merkez sol parti olarak siyasal yaşamına devam etmektedir.

Çok partili döneme geçtikten sonra da, Sosyal Demokrasi’yi benimsemiş birçok parti kurulmuştur. Şu an mecliste olan, Sosyal Demokrasi anlayışına, sosyalizm ideolojisini benimsemiş olsa da, radikal demokrasi ve demokratik sosyalizm görüşleriyle yakın duran Halkların Demokratik Partisi mevcuttur.

Bunun yanında, varlığına devam etmeyen, fakat Sosyal Demokrasi ideolojisini benimsemiş partiler de geçmişte ülke siyasetinde etkin rol oynamıştır. 80’lerde kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi’nin tabanını elde tutmak için kurulan Sosyal Demokrasi Partisi bunlardan biridir. Yine aynı amaçla kurulan Sosyaldemokrat Halkçı Parti de, daha sonra Cumhuriyet Halk Partisi’ne katılarak varlığını sona erdirmiştir. Yakın geçmişte kurulan ve iki yıl kadar ömrü olan Yeni Türkiye Partisi de Sosyal Demokrasi’yi benimsemiştir. Yine, varlığını iki yıl sürdürebilmiş olan, daha sonra Sosyal Demokrasi Partisi’ne katılan Halkçı Parti de ülke siyasal tarihinde bu çizgideki partilerden olmuştur. En yeni kurulan Sosyal Demokrasi’ye bağlı parti ise, Anadolu Partisi olmuş, 2015 yılında başkanlık divanı istifa etmiştir.

Uzlaşmacı ve çevresindeki radikal solcuları yanına çekmekte başarı olan Sosyal Demokrasi anlayışı, güncel siyasetimizde, Cumhuriyet Halk Partisi başta olmak üzere, Halkların Demokratik partisi etrafında varlığını sürdürmektedir.