Türkiye’de Petrol Gerçeği ve Ülkemizin Petrol Stratejisi

Türkiye petrol anlamında çok zengin bir ülke değildir. Daha önce Amerikalı şirketlerin Türkiye’de petrol çıkarma girişimleri sonuçsuz kalmış ve verimli petrol kaynağı bulunamamıştır. Ülkede birkaç tane petrol rafinerisi olsa da elbette ki bu oran Türkiye’de petrol anlamında bir varlıktan söz etmeye yetmez. Türkiye, petrol kaynakları bol olan ve komşu ülkeleri olan Azerbaycan ve İran başta olmak üzere Rusya’dan da petrol satın almaktadır. Petrol ihtiyacını bu şekilde gideren Türkiye, fiyatların düşüş gösterdiği zamanlarda petrol ithalatını arttırmaktadır. Petrolün varil fiyatını ortalama, 47,9 dolara gerilediği zamanlarda tüm Türkiye tarihinin en yüksek ithalat artışını göstermiş oldu. Petrolün ithalat ihtiyacı her geçen gün artmakta olduğu için, Türkiye, komşu ülkeler ile petrol kaynağı sağladığı diğer ülkeler arasında bazı kolaylıklar sağlamakta ve arasını iyi tutmaya çalışmaktadır. Sıcak denizlerin bulunduğu Akdeniz’de dolayısıyla Rusya’ya karşı turizm ve hizmet sektörlerini geniş tutarak iki ülke arasında ilişkiler başlamıştır.

Kimya sanayisinin de ham maddesi olan petrolün, Türkiye’de çok fazla kaynağı olmaması itibari ile dışarıdan karşılanmakta olduğu bir gerçektir. Ama ülkemizde de bir miktar var olan petrol yataklarının bulunduğu şehirleri de sıralamak gerekirse; Adıyaman, Diyarbakır, Batman, Siirt, Şanlıurfa ve Mardin sayılabilir. Fakat bu illerde bulunan petrol kaynakları Türkiye’nin sadece 1/7 oranında ihtiyacını karşılamaktadır. Türkiye’de ham petrollerin arıtılması için kurulan rafineriler; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Batman Rafinerisinde ve Batman- İskenderun boru hattı ile sağlanmaktadır. Rafinerilerle arıtılan petroller tankerlerle Ataş, İzmit rafinerisine taşınmaktadır. Ayrıca İskenderun Körfezi ile Kırıkkale arasında varlığını koruyan petrol boru hattı sayesinde de Kırıkkale rafinerisine ham petrol aktarımı yapılabilmektedir.

Türkiye’de petrol aramaları her ne kadar devam etse bulunan sonuçlar pek iç açıcı olmamakla beraber ülkede sadece Karadeniz bölgesinde bulunan doğalgaz ile sonuçlanmıştır. Ayrıca yapılan son çalışmalar ile de Adana ‘da bir doğal gaz kaynağı bulunmuştur.

Türkiye’de yapılan petrol ticaretinin neredeyse tamamına yakın bir kısmı Bakü- Tiflis- Ceyhan boru hattı sayesinde tamamlanmaktadır. Bakü- Tiflis- Ceyhan boru hattı, Sangaçal terminalinden gelen petrolün Ceyhan deniz terminaline, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye üzerinden taşınması işleminde kullanılır.

Bakü-Tiflis- Ceyhan boru hattı birçok ülkeyi etkilemekle birlikte, daha iyi durumda olan Türkiye’yi de içine almaktadır. Bu ülkelerin siyasi durumları da Türkiye kadar parlak olmadığı için, Kafkaslar ve Orta Doğu’da Türkiye bir güç haline gelmektedir. Bölgeler arası en istikrarlı güce sahip olan Türkiye, 1990 yıllarının sonunda doğal gaz gibi bir kaynağı kullanıma geçmesiyle de önemli stratejiler elde etmiş oldu.

Hazar Denizi de petrol açısından oldukça önemli bir stratejiye sahip olmasıyla ülkelerin dikkatini çekerken bundan en fazla faydalanan ülkeler elbette ki Hazar Denizine kıyısı olan ülkeler olacaktır. Hazar Denizine kıyısı olan ülkeleri de ; Azerbaycan, Kazakistan, Rusya, Türkmenistan, İran olarak sıralayabiliriz. Zaten Hazar Denizine kıyısı olan ülkelerde petrol gibi doğal kaynakların var olma sıkıntısı olmadığı için ülkeler bu durumu bir avantaja çevirerek kullanmaktadır. Özellikle ABD’nin büyük dikkatini çeken Hazar Denizi doğal kaynak anlamında da oldukça zengindir.

Hazar Denizi kıyısında bulunan Kaşagan en büyük petrol yatağı olarak kayıtlarda yerini almış durumda. Rezerv büyüklüğü açısından da dünyada ilk 5 te gösterilebiliyor. Kaşagan petrol yatakları ; Eni, Shell, Exxon Mobil tarafından ortak olarak işletiliyor. Ayrıca Kaşagan jeopolitik konum itibariyle de Kazakistan’da bulunmakta ve en zengin ve dünyanın en maliyetli petrol yatağı olarak kayıtlara geçmiştir.